Kort na de Russische inval in Oekraïne ging het verhaal als een lopend vuurtje door Twitter: het inmiddels verwijderde account @WarClandestine maakte een draadje over de aanwezigheid van biologische laboratoria in Oekraïne, die gerund zouden worden door de Verenigde Staten.

De uiteenzetting van het anonieme account begon met een kaartje waarop de desbetreffende bio-laboratoria staan aangeduid, met daarnaast een kaart van Russische militaire doelwitten. Omdat er overeenkomsten waren, aldus het account, zou het zo maar eens kunnen dat de biologische laboratoria een van de redenen waren voor de Russische inval.

Het verhaal werd al snel afgedaan als nepnieuws – voor zover de massamedia er aandacht aan besteedde. Snopes.com kwam vervolgens met een artikel waarin het verhaal ontkracht moest worden, maar slaagde daar niet geheel in. Daarover later meer.

‘Vernietigd bewijs’
Het gecensureerde RT.com, meldde zondag 6 maart namelijk dat Rusland beweerde dat Oekraïne bewijsmateriaal vernietigde van een door de VS bekostigd biologisch wapenprogramma. Een dag later werd die bewering kracht bijgezet. Uit analyse van documenten zou blijken dat in de laboratoria gewerkt werd met gevaarlijke ziektes als miltvuur en de pest, iets wat er op zou wijzen dat de labs wel degelijk onderdeel waren van een militair biologisch programma.

De VS beweren dat de laboratoria enkel gebruikt worden om technologieën te ontwikkelen om uitbraken van ziektes, ongeacht of de uitbraken opzettelijke of per ongeluk zijn veroorzaakt of op een natuurlijke manier tot stand zijn gekomen.

Overeenkomst
Dat de Amerikanen met goede bedoelingen en kosteloos een reeks laboratoria openden of renoveerden in Oekraïne, kan niet uitgesloten worden. Wel doen enkele passages in de overeenkomst over de samenwerking, opmerkelijk aan. Zo staat in artikel 1 te lezen:

“Om Oekraïne te helpen bij het voorkomen van de verspreiding van technologie, ziekteverwekkers en expertise die zich bevinden bij het Wetenschappelijk Onderzoeksinstituut van Epidemiologie en Hygiëne (Lviv), het Oekraïense wetenschappelijke onderzoek tegen pest Instituut (Odessa), het Centraal Sanitair Epidemiologisch Station (Kiev) en andere faciliteiten in Oekraïne geïdentificeerd door het ministerie van Volksgezondheid van Oekraïne, en dat zou kunnen worden gebruikt bij de ontwikkeling van biologische wapens, het Amerikaanse ministerie van Defensie verleent kosteloos bijstand aan het ministerie van Volksgezondheid van Oekraïne…”

Ten tijde van de overeenkomst, zo tekende Snopes.com op, liet toenmalige president George Bush weten dat de overeenkomst werd aangegaan om: “De dreiging van bioterrorisme in te dammen door voorzorgsmaatregelen te nemen tegen dodelijke ziekteverwekkers die dateren uit een programma voor biologische wapens uit het Sovjettijdperk.”

15 miljoen
In de overeenkomst is eveneens te lezen dat de VS 15 miljoen dollar spendeerden aan de samenwerking, in vorm van materiaal, training en bijkomende diensten. “Assistentie”, zo staat onder meer te lezen in artikel 3.2 “kan behelzen maar hoeft niet gelimiteerd te zijn aan coöperatief biologisch onderzoek en detectie en reactie op biologische bedreigingsagenten…”

Niks dat er in de overeenkomst staat, duidt erop dat in de laboratoria biologische wapens ontwikkeld werden. Iets anders was ook verbazingwekkend geweest, omdat het ontwikkelen van biologische wapens verboden is sinds het Verdrag van biologische wapens dat werd getekend in 1972.

Schijn tegen
Niettemin hebben de VS de schijn tegen. De Amerikanen hebben vaker onethisch gehandeld op het gebied van oorlogsvoering. Denk aan de kernbommen die na de Tweede Wereldoorlog werden gegooid op de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki – terwijl de Japanners al bereid waren zich over te geven.

Korea en Cuba
Het onderzoek naar biologische wapens van datzelfde Japan, dat onder gruwelijke omstandigheden was getest op levende mensen. De kennis van Eenheid 731, zoals de geheime divisie heette, werd overgenomen door de VS. Er zijn bovendien serieuze beschuldigingen richting de VS wegens het gebruik van biologische wapens in de Koreaanse oorlog en tegen Cuba.

De Russische beschuldiging van Amerikaanse ontwikkeling van biologische wapens komt overigens niet uit de lucht vallen. In oktober 2021 deden Rusland en China een gezamenlijk verzoek via de Verenigde Naties om de biologische wapenkracht van de VS en bondgenoten te controleren.

Covid-19
Dat verzoek kwam na beschuldigingen van weerszijden over het ontstaan van de Covid-19-pandemie. De Verenigde Staten meenden dat het virus gelekt was uit een laboratorium in Wuhan. Anderzijds beschuldigde China de VS ervan het virus tijdens de Wereld Militaire Kampioenschappen te hebben verspreid, na het virus te hebben ontwikkeld op Fort Detrick: een Amerikaanse legerbasis dat onderdeel is van het Biologisch Defensieprogramma van de VS.