Het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten bekijkt of het het recht op abortus kan afschaffen. Nu hebben vrouwen dat recht door het hele land. Als het aan enkele rechters in het Hooggerechtshof ligt, mag dat weer per staat bepaald worden.

Dat kwam via nieuwsplatform Politico naar buiten. De nieuwssite kreeg een document in handen waarin rechter Samuel Alito uiteenzet het niet eens te zijn met de uitspraak in de zaak Roe vs. Wade in 1973. Na die uitspraak kregen vrouwen in de VS in het hele land recht om abortus te laten plegen.

De timing waarop het abortusrecht in twijfel wordt getrokken kan gerust opmerkelijk worden genoemd. Met de liberale president Joe Biden leek het abortusrecht niet onder vuur te liggen, maar de rechters in het Hooggerechtshof dachten daar anders over.

En met de beslissing komen vrouwenlichamen opnieuw op de nominatie om publiek eigendom te worden.

Het debat wordt immers aangezwengeld op het moment dat de geopolitieke spanningen in de wereld toenemen. Controle over vrouwenlichamen, en hun vermogen om kinderen te baren dan wel niet te baren is een fundamentele economische kracht die vrouwen als klasse markeert: vrouwen beheersen uiteindelijk de omvang van een beroepsbevolking, of een leger.

Heksenjacht
Het zou bepaald niet voor het eerst zijn dat vrouwen daarom voor het karretje worden gespannen van de politieke machthebber. Het vroegste voorbeeld daarvan waren de heksenjachten. Tegelijkertijd met de opkomst van het kapitalisme in Europa werden in een paar eeuwen tijd honderdduizenden vrouwen vervolgd en vermoord om tal van redenen.

Het gemeenschappelijk leven zoals dat in de late middeleeuwen plaatsvond werd mede daardoor ontbonden. Vrouwen werden eigendom van de man, en hoewel vrouwen ook in de middeleeuwen een zwakkere sociale positie hadden dan mannen, werd die positie met de introductie van het kapitalisme nog slechter. Het (niet) gebruiken van voorbehoedsmiddelen, het baren of niet baren van kinderen, kwam bovendien onder controle te staan van de kerk, terwijl het tot de 15de eeuw vooral een zaak van vrouwen onderling was geweest.

Goede positie
Niet toevallig dat de vrouwenonderdrukking – rond dezelfde periode werd overigens ook sodomie ofwel homoseksualiteit strenger vervolgd – ontstond in een periode dat de positie van Europese landarbeiders betrekkelijk goed was. Doordat de pest een eeuw eerder had huisgehouden was er een tekort aan arbeiders, waardoor zij goede lonen konden eisen.

Niettemin zou het eeuwen duren voordat vrouwen hun maatschappelijke positie weer (ten dele) terugkregen. Dat gebeurde hand in hand met de socialistische beweging die opkwam in de 19de eeuw. Vraag is of de verworvenheden van die beweging, veilig zijn.

Expansiedrift
Naarmate het Westerse kapitalisme aan terrein blijft inboeten, lijkt de kans groot dat de geopolitieke spanningen zullen blijven toenemen. De lek van het Hooggerechtshof heeft mogelijk een inkijk gegeven in wie als eerst de prijs gaat betalen voor de Westerse expansiedrift.

Beeld
Lorie Shaull | CC BY-SA 2.0 | Norma McCorvey (links) en haar advocaat Gloria Allred buiten de Amerikaanse Hooggerechtshof in april 1989, toen de uitspraak uit 1973 eveneens werd aangevochten.