De EU stopt 300 miljard euro in de Global Gateway, een infrastructuurproject voor Afrika waarmee het de ideologische tegenhanger wordt van de Chinese Nieuwe Zijderoute.

Begin december kondigde voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen het initiatief aan. “Covid-19 heeft ons getoond hoe verbonden de wereld is waarin we leven. Als onderdeel van ons globale herstel willen we opnieuw ontwerpen hoe we de wereld verbinden ´to build forward better’”, zo echoot Von der Leyen de campagneslogan van de Amerikaanse president Joe Biden.

Het Europese model gaat investeren in zowel ‘harde als zachte infrastructuur’, en in tal van andere velden zoals energie, gezondheidszorg, onderwijs en onderzoek, zo valt te lezen in het aankondigende persbericht.

“Wij zullen slimme investeringen in hoogwaardige infrastructuur ondersteunen, met inachtneming van de hoogste sociale en milieunormen, in overeenstemming met de democratische waarden van de EU en internationale normen en standaarden”, zo kan wordt opgetekend uit de mond van Von der Leyen.

Tegenhanger
Behalve dat het project genaamd is in een taal die van geen van de EU-lidstaten de eigen taal is, valt nog iets anders op: de uitleg hoe dit initiatief anders is dan investeringsprogramma’s van bijvoorbeeld het Internationale Monetaire Fonds (IMF) en de Wereldbank. Tegelijkertijd wordt duidelijk, zonder dat het project bij naam wordt genoemd, dat het een tegenhanger moet worden van het Chinese Nieuwe Zijderoute-project.

“Global Gateway zal investeren in internationale stabiliteit en samenwerking en zal aantonen hoe democratische waarden zekerheid en billijkheid voor investeerders, voor partners duurzaamheid en voor mensen overal ter wereld langetermijnvoordelen bieden”, zo valt te lezen. En daar zit hem mogelijk de crux.

Westerse mores
Eventuele investeringen lijken hiermee vooral bestemd te zijn voor landen wiens regeringsleiders zich naar de Westerse mores willen voegen. Evengoed is het aannemelijk dat de financieringen die de EU graag wil doen, alleen gebeuren volgens de liberale doctrine van volksonteigening en privatisering van grond en grondstoffen.

Het feit dat de EU zich zonder zoveel woorden afzet van het Chinese Nieuwe Zijderoute-project, toont aan dat de ‘internationale stabiliteit en samenwerking’ vooral een sluier is om te voorkomen dat de EU en de VS irrelevant worden in Afrika op politiek en economisch vlak.

“Aantonen hoe democratische waarden zekerheid en billijkheid voor investeerders […] bieden”, lijkt vooral te verwijzen naar de wens om Westerse oligarchen een graantje te laten meepikken van de economische groei van het continent.

Verbazing
Ook vanuit China is er met enige verbazing gereageerd op de vijandige houding van het Westen richting het land. Volgens Song Wei, een onderzoeker aan de Chinese Academie van Internationale Handel en Economische Samenwerking, is het EU-initiatief vooral geboren om de competitie aan te gaan met China.

“Het is te hopen dat China en de EU gemeenschappelijke grond kunnen vinden in Afrikaanse investering en partnerschappen kunnen verkennen met de EU in Afrika via initiatieven als de BRI (Nieuwe Zijderoute, red.), om gezamenlijk voorwaarts te gaan met de opkomst van het continent, zijn post-Covid-19-herstel en moderniseringsslag”, zo zegt Wei in de Global Times.

Populariteit
Mocht het de EU menens zijn, zou een samenwerking met China geen kwaad kunnen. De populariteit van de unie is namelijk wel eens groter geweest. Onder meer in Mali gingen mensen de straat op om hun ongenoegen over de aanwezigheid van Franse legertroepen in het land te uiten. Ook het feit dat de EU recentelijk haar steun uitsprak voor door de VS gesteunde (maar mislukte) staatsgrepen in Bolivia en Venezuela – evenals Westerse inmenging in het Tigray-conflict in Ethiopië, pleit niet voor haar. De vraag is namelijk of investeringen ook doorgaan op het moment dat een Afrikaans land een ‘verkeerde’ leider kiest?

Scepsis
Dat is nog afgezien van het feit dat in Europa zelf de infrastructuur lijkt achter te blijven. Immers meldde Chinese commentatoren nog dat een reden dat China’s bruto nationaal product dat van de EU voorbij is gestreefd, de ‘zwakke interneteconomie’ is. Of de Global Gateway een succesverhaal wordt zal moeten blijken maar enige scepsis lijkt op zijn plaats.

Beeld: De weg in Angola tussen Luanda en Uíge werd door een Chinees bedrijf gerenoveerd. (Paulo César Santos, Wikicommons, CC0 1.0)